Seizoensideeën

Winter

Naar buiten in de winter, daar krijg je het warm van….

In de winter is het koud, soms zelfs guur en nat, en het liefst gaan ook wij dan in een soort winterslaap. Meer naar binnen, in ons huis en in ons zelf. Toch zijn er ook genoeg dagen dat buiten lokt, met zonneschijn en een frisse heldere dag. Als kinderen er op gekleed gaan, is buiten spelen nog steeds fijn. Met een warm skipak aan of een gewatteerde broek, dikke winterjas en een muts om het hoofd warm te houden kunnen ze er tegen. Ook de jongere kinderen kunnen mee, eventueel met een regenpak er over om wat langer droog te blijven. Met keitjes of stokjes kan er op het gras een doolhof gemaakt worden of zolang het niet vriest kan er kan in het zand worden gespeeld of met takken een hut worden gebouwd.

De tuin zelf is ook in de winter interessant. Juist nu kun je zo mooi de vorm van de bomen zien, hoe de takken groeien en met elkaar een herkenbare vorm maken die bij die boom hoort. Kijk eens met de kinderen of ze verschillen herkennen in de schors van bomen. Zijn er al bladknoppen te zien voor het nieuwe jaar?

Probeer eens muziek te maken met wat je buiten vind. Door twee harde takjes tegen elkaar aan tikken kan een heel ritme gemaakt worden, trommelen kan met grotere takken op een boomschijf, ritselen met bladeren die nog aan de takken zitten van beuk of eik, stenen laten ketsen tegen elkaar, toeteren door holle stengels of ze vullen met kleine zaadjes als schudkokers. En dan erbij stampen in droge bladeren of een hele optocht met elkaar maken door de tuin om warm te blijven.

Het huis wordt versierd met kransen en een kerstboom. Op de tuindeur kan ook een krans voor de vogels met allerlei lekkers. Zet ook eens een kerstboom buiten neer, op een plekje dat je binnen mee kan genieten van al die soorten vogeltjes die er op af komen. Laat de kinderen de boom heerlijk versieren; de kerstballen zijn vetbollen, de suikerkransjes zijn pittenkransen, de slingers zijn zelf geregen pindasnoeren, de versieringen zijn sparrenkegels aan een ijzerdraadje besmeerd met ongezouten pindakaas, nog een paar appeltjes aan dikke takken en de boom is klaar voor gebruik. Zo is de hele winter een feest.

Voorjaar

Hutten bouwen in het voorjaar

Als in de herfst het leven in de tuin zich terug getrokken heeft, kun je in de rust van de winter genieten van rijp of sneeuw op de afgestorven plantenstengels en bloemschermen. Ook de vogels genieten ervan en eten de zaden of de overwinterende insekten die zich er in verschuilen.

In de lente begint de grote schoonmaak, in jezelf, je huis en in de tuin. Op de eerste lentewerkdag, als de zon warmer schijnt en de vogels zich meer laten horen, kunnen we de resten van de planten opruimen. Alles wat af geknipt wordt kan op de composthoop, maar is ook dankbaar materiaal voor een echte hut in de tuin. Met een beetje creativiteit is er ergens in de tuin wel een hoek te vinden, of juist midden op het gras, waar een hut past.

Nu de bomen en struiken gesnoeid worden kunnen we de lange takken gebruiken. Vooral hazelaar leent zich er goed voor. Door alle zijtakken te verwijderen werkt het gemakkelijker. Die lange takken vormen het geraamte van de hut. De zijtakken kunnen er later horizontaal tussen gevlochten worden. Als je zelf geen takken hebt heeft de gemeente of iemand met een grote tuin vast wel wat takken over of als de nood hoog is zijn er bamboestokken te koop.

Kinderen zitten vol ideeën hoe hun hut eruit moet zien. Als handreiking kun je met hen een geraamte bouwen die ze zelf af kunnen maken. De vorm van de hut kan bijvoorbeeld een tipi zijn of het model van een kleine tent. Ook twee schuin naar achteren gestoken stokken, tegen een bestaande boom aan, voldoen goed. Met (eventueel) een grondboor zet je de dikkere takken stevig neer. Met touw kun je dwarsverbindingen vast maken en takken bij elkaar houden. Er kan zelfs een zoldertje gebouwd worden voor de poes.

Als het geraamte staat kunnen kleinere takken er tussen door gevlochten worden of schuin tussen gestoken zodat de hut wat dichter wordt. Samen takken sprokkelen in het bos of park en slepen met takken tot je wangen rood gloeien is heerlijk om met de kinderen te doen.

Lange stengels van (middel) hoge planten kunnen gebundeld gebruikt worden voor de dakopbouw. Heb je siergrassen in de tuin dan zijn die ideaal voor dakbedekking. Het is gemakkelijk voor het afsnijden het gras te bundelen in handzame bundeltjes en dan af te snijden. Alles om de hut dichter te krijgen is bruikbaar; (varen)bladeren, hoog gras, stengels, stro van het konijn, oude jutezakken. De kinderen kunnen de hut nog versieren met stengels waar mooie zaaddozen of bloemschermen aan zitten of veertjes.

Een paar stammetjes om op te zitten en de hut kan gebruikt worden. Kabouterthee erbij; waar drinkt het nou lekkerder dan in je eigen hut na hard werken?

Als je de hut laat staan kun je er in het voorjaar een klimplant bij zaaien om tegen aan te laten groeien. De klimplant heeft de hut als houvast en de hut is in de zomer versierd met bloemen. Zo kunnen we lang genieten van wat de natuur ons geeft.

Zomer

Schatkistjes vol zomerse vondsten

Op weg naar school, wandelend door het bos of op vakantie vind ieder kind kleine schatten die het wil bewaren. Ze worden meegenomen, eerst nog in de hand, maar al gauw worden de schatten in de jas of broekzak gestopt als er nóg een schat voor het oprapen ligt.

In elke broekzak kom je ze later weer tegen; dat ene bijzondere steentje, een scherfje met een blauw randje, een glanzende kastanje, een inmiddels verfrommeld veertje, een rozebottel, nog een mooi steentje, bijzondere zaadjes, een schelp van het schelpenpaadje..... Thuis worden ze neergelegd op een speciaal plekje, zoals bijvoorbeeld de seizoenentafel, of ze komen tussen allerlei andere dingetjes terecht die ook de moeite van het bewaren waard zijn.

Maar wat moet je er soms allemaal mee? Tijdens het opruimen is het vaak zo jammer om het weg te doen. Kun je alles bewaren? Maar het mag niet weg, het wordt gemist. Het heeft een waarde, een herinnering aan die ene wandeling of dat fijne moment met elkaar in het bos of alleen op het geheime paadje naar school.

Een oplossing is het theekistje of een ander sorteerdoosje. In elk vakje kan iets wat bij elkaar hoort ; de mooie steentjes bij elkaar, de scherfjes in het andere vakje, het pijpekopje ernaast. Er kunnen meerdere kistjes komen en vaak is dat ook wel nodig. Een kistje voor natuurdingetjes, een kistje voor vroegerspulletjes, een kistje voor dode diertjes, een kistje voor ieder jaargetijde.

Er zijn kistjes te koop met een doorkijkdeksel. Het stof blijft buiten en je kunt toch zien wat je allemaal hebt verzameld. Zo maak je je eigen museumverzameling. Wie komt er allemaal kijken in mijn schatkistjes?

Najaar

Natuurbeleving dichtbij huis

In het najaar is de oogst rijk en kunnen we genieten van goud gekleurde dagen waarin we heerlijk met de kinderen de vruchten kunnen zoeken. Baby’s die nog niet kruipen kunnen op de arm of in de draagdoek al veel meebeleven. Aai eens samen een boom, laat het kind de ruwe bast voelen of juist de mossen op de stam. Loop eens langs een beukenheg in het najaar en laat samen met de handen de blaadjes ritselen. Geef het kind eens twee takjes om tegen elkaar aan te tikken en ondertussen zing je een zelfbedacht liedje - ‘tik-tik-tik’. Buiten spelen onder een boom kan een intense ervaring zijn voor het kind om het spel van licht en schaduw te bewonderen en de blaadjes zien te bewegen boven zich. Ook slapen kan prima buiten onder een boom, in de kinderwagen of in een houten babyslaapplaats.

Vanaf het moment dat een kind kan kruipen kan het zelf buiten kijken waar het naar toe gaat. Wat is fijn voor een kind om naar toe te kunnen gaan? Een zandplek om lekker met je handen in te voelen, een bladerhoekje om doorheen te ritselen, een grasveldje om lekker te rollen of wat hoger gras om doorheen te kruipen en te onderzoeken wat er allemaal geplukt kan worden. Tot zeker anderhalf jaar maar ook daarna nog, ontdekken kinderen alles ook via de mond, dus de beplanting moet veilig zijn en er mogen niet teveel kleine spulletjes liggen.

Vanaf een jaar/anderhalf jaar kunnen de meeste kinderen lopen. Dit opent nog meer mogelijkheden om buiten te gaan onderzoeken. Binnen de omheining kan het kind veilig genieten van de mogelijkheden die hem of haar uitdagen. Klauteren op een heuveltje en in en uit een kuil, graven in het zand met een klein schepje of lepel, kliederen met bakjes water en stampen in de waterplas, sjouwen met een takje en een weggetje zoeken door de struiken zijn favoriete bezigheden voor jonge kinderen.

Peuters ontdekken steeds meer van hun omgeving. Met hen kun je op speurtocht gaan naar beestjes die buiten te vinden zijn, bijvoorbeeld onder een tegel of boomstam. Maar ook kun je samen slakken verzamelen in een emmertje, vogels voeren als het kouder wordt of een egelnestje maken van bladeren. Kinderen leren door nabootsing en vinden het dan ook heerlijk om mee te doen met de bezigheden die buiten te vinden zijn, zoals bloembolletje planten in de aarde, bladeren harken met een klein harkje of bezempje, een kruiwagentje vol zand legen en sjouwen met takken en steentjes. Samen kun je ruiken aan de laatste bloemen, appeltjes zoeken in een mandje, luisteren naar de vogels in de boom en natuurlijk heel veel schatten vinden onder de kastanjeboom, beukenbomen en eikenbomen. Al die vondsten kunnen mee naar binnen om op een seizoenentafeltje neergelegd te worden en waar er nog de hele herfst mee gespeeld en geknutseld kan worden.